گاه قبول این که برای بسیاری از مسائل روزمره زندگی و کار می‌توان به روشهای علمی استناد کرد یا راه حلهای علمی برایشان پیدا کرد بسیار دشوار می‌شود، حتی بسیاری این نوع نگرش به مسائل را قبول نمی‌کنند.
اما جایزه نوبل اقتصاد امسال به دانشمندانی اختصاص یافت که روی حل مسائل اجتماعی مبتنی بر نظریه‌های پرکاربرد اقتصادی کار کرده‌اند. به عنوان نمونه، «مشکل ازدواج پایدار» یا انتخاب همسر بین n زن و n مرد به شکلی که برای هیچ دو نفر -زن و شوهر- انتخاب بهتری وجود نداشته نباشد.
امیدوارم روزی این گونه نگاه به مسائل در کشورمان بدیهی گردد.
«مقاله: درباره نوبل اقتصاد ۲۰۱۲؛ تئوری بازی‌ها، برای بازی نیست!
آکادمی سلطنتی سوئد، جایزه نوبل اقتصاد خود را در سال ۲۰۱۲ به آلوین‌راث و لوید شپلی اهدا کرد.
دو آمریکایی که در زمینه تئوری بازی‌ها کار کرده اند. مسائل طراحی بازار (Market Design) و تخصیص‌های پایدار (Stable allocations) یکی از جالب‌ترین موضوعات در تئوری بازی‌ها است.
اغلب این سرفصل با «مشکل ازدواج پایدار» مطرح می‌شود. پرسش این است چه مکانیسمی باید طراحی کرد تا n تعداد زن با n تعداد مرد ازدواج کنند، به شکلی که برای هر دو نفر با جنسیت مخالف، گزینه بهتری نسبت به آن کسی که دارند، نباشد. اگر کسی نباشد این ازدواج‌ها پایدار خواهند بود.
اما این مشکل تئوریک، برای بسیاری از ارگان‌ها و نهاد‌ها وجود دارد که این دو نوبلیست روی آنها کار کرده‌اند.
یکی از مشکلات، چگونگی گزینش دانشجویان پزشکی است که باید برای فارغ‌التحصیل شدن، در یک بیمارستان به کار بپردازند. در دهه ۱۹۵۰، به دلیل اینکه هم دانشجویان و هم بیمارستان‌ها از نتیجه انتخاب بر مبنای بازار غیرمتمرکز ناراضی بودند، یک برنامه گزینش ملی در این مورد ایجاد شد. آلوین راث در مطالعه خود که در سال ۱۹۸۴ منتشر شد، نشان داد که برنامه گزینش ملی دانشجویان پزشکی، برای دانشجویان مجرد، پایدار است.
ی
کی دیگر از طراحی‌هایی که آلوین‌راث انجام داد، در سیستم مدارس دولتی بود. در سیستم مدارس دولتی نیویورک هر دانش‌آموز می‌توانست پنج مدرسه را با اولویت مدنظرش انتخاب کند، سپس یک کپی از این لیست را به این پنج مدرسه می‌فرستاد. آن مدارس تنها تعیین می‌کردند که این دانش‌آموز در اولویت اول آنان هست یا نه. این به معنای آن بود که برخی از دانش‌آموزان تنها یک انتخاب واقعی داشتند.
در سیستم مدارس دولتی بوستون باز دانش‌آموزان می‌توانستند پنج مدرسه را برای خود انتخاب کنند، اما سیستم عملا به انتخاب‌های اول و دوم دانش‌آموز اهمیت می‌داد و این مساله باعث می‌شد که اگر کسی نتواند در گزینه‌های اول و دوم خود به تحصیل بپردازد، مدرسه‌ای برایش انتخاب شود که جای خالی داشته باشد. راث در سال ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴، مکانیسمی برای مدارس دولتی نیویورک و بوستون به وجود آورد تا این مشکلات بروز نکند.
راث همچنین پایه‌گذار برنامه نیوانگلند برای مبادله کلیه بوده است. مشکلی که برای مبادله کلیه وجود دارد آن است که گاهی شریک زندگی یک بیمار که کلیه ندارد حاضر است یک کلیه به وی بدهد، اما مانعی که بر سر راه این ازجان گذشتگی است، ناسازگاری این کلیه پیوندی به بیمار است. راث و همکارانش برنامه‌ای طراحی کردند که نشان می‌داد که یک «مرز بهینه» برای انجام عمل جراحی آن است که سه‌زوجی وجود داشته باشد که هر یک نتوانند به شریک خود کلیه دهند. البته در صحنه عمل به دلیل هزینه‌های ناشی از دیر کرد مشخص شد که لازم نیست هیچ محدودیت و مرزی برای انجام عمل جراحی برای زوج‌ها وجود داشته باشد و در آوریل ۲۰۰۸، عمل جراحی پیوند برای شش زوج انجام شد.
اما جالب قضیه این است که راث بر مبنای تئوری‌های لوید شپلی توانست در صحنه عمل چنین مکانیسم‌هایی را طراحی کند و یکی از الگوریتم‌های مورد استفاده آنان الگوریتم گیل- شپلی بود که این دو نفر آن را برای مشکل ازدواج پایدار طراحی کرده بودند.
…
جایزه نوبل امسال، ترکیب تئوری و عمل بود. تئوری که از دل نظریه بازی‌ها برمی‌خاست و لوید شپلی در سامان دادن آن نقش داشت و آلوین‌راث نشان داد که چگونه می‌توان از نظریه بازی‌ها برای مشکلات پیش روی سیستم‌های مختلف بهره برد. راث از آن گروه افرادی بود که نشان داد تئوری بازی‌ها، بازی نیست. »
مرجع: دنیای اقتصاد
گزیده:
There can be no liberty unless there is economic liberty. Margaret Thatcher
دیدگاهتان را بنویسید